Yenidoğan Sarılığı Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Yenidoğan sarılığı, bebeğin dünyaya gelmesinden kısa bir süre sonra; ortalama 24 – 36 saat içerisinde cildinin ve gözlerinin sarı bir renk alması durumu olarak tanımlanabilir. Çok sık gözlemlenen bu durumun temel sebebi bebeklerin karaciğer fonksiyonlarının tam olarak gelişmemiş olması ve buna bağlı olarak kanlarındaki bilirubin seviyesinin yükselmesidir. Bebek büyüdükçe karaciğer fonksiyonları iyileşir ve sarılık genellikle bebek 1 aylık olduğunda geçmiş olur. Yenidoğan sarılığının daha uzun süre devam etmesi sarılığa neden olabilen farklı sağlık sorunlarının habercisi olabileceği için bu sağlık probleminin ihmal edilmemesi gerekir. Kandaki bilirubin yüksekliği kontrol altına alınmazsa bebeklerde sağırlık, nörolojik bozukluklar ve serebral palsi gibi istenmeyen durumların da ortaya çıkma ihtimali vardır. Bu nedenle yenidoğan bebekler hastaneden taburcu edilmeden önce kapsamlı sağlık muayenesinden geçmeli ve ebeveynler tarafından gözlemlenmelidir.
Yenidoğan Sarılığı Neden Olur?
Yenidoğan sarılığına neden olabilen risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:
- Bebeğin 37. haftadan önce dünyaya gelmesi (prematüre)
- Bebeğin doğum sonrası yetersiz beslenmesi
- Doğum sırasında bebeğin cilt altında kan birikmesi
- Bebeğin 2,5 kilonun altında doğması
- Bebeğin kan grubunun anne ile uyumlu olmaması; bu sorun bebeklerin kırmızı kan hücrelerinin azalmasına ve bilirubin seviyesinin yükselmesine neden olabilir.
Yenidoğan sarılığına neden olabilen diğer faktörler ise şunlardır:
- Bebekte karaciğer problemlerinin olması
- Bebekte enfeksiyon oluşumu
- Bebekte enzim azlığı
- Bebeğin kırmızı kan hücrelerindeki anomaliler
En Sık Görülen Yenidoğan Sarılık Türleri
Fizyolojik Sarılık: Genellikle bebek dünyaya geldikten sonraki ilk bir hafta içerisinde etkilerini hissettiren ve bebeğin gelişimi ile birlikte kendiliğinden geçen fizyolojik sarılık; karaciğer fonksiyonlarının tam anlamıyla gelişmemesi ve bilirubin seviyelerinin artması sonucu ortaya çıkar. Fizyolojik sarılık; bebeğin prematüre doğmuş olması, kırmızı kan hücrelerinin gereğinden fazla bulunması, doğumun zor geçmesi gibi spesifik koşullarda tedavi gerektirebilir.
Anne Sütü Sarılığı: Emzirilen bazı bebeklerin kanlarındaki bilirubin seviyesi 20 miligramı geçebilir ve yenidoğan sarılığının etkisi uzayabilir. Bebeğin anne sütü ile yeterince beslenememesine bağlı olarak bebekler kilo verir ve sarılık devam eder. Anne sütüne bağlı ortaya çıkabilen diğer bir yenidoğan sarılığı türü “geç anne sütü sarılığı” olarak ifade edilir. Bu durumda sarılık belirtileri doğumdan yaklaşık 5 gün sonra ortaya çıkar ve çocuk 3 aylık olana kadar etkisini hissettirebilir. Tam olarak nedeni bilinmemekle birlikte geç anne sütü sarılığı oluşumu ile anne sütü içerisindeki bazı maddelerin bilirubin seviyesini arttırdığı kabul edilmektedir.
Yenidoğan Sarılığı Tedavisi
Bebeklerin kanındaki bilirubin seviyesi yükseldiği takdirde uzman doktorlar bebeğin kan değerlerini kontrol altına almak ve bilirubin seviyesini düşürmek için fototerapi uygulamasına başlarlar. Fototerapi, bebeğin belirli bir dalga boyuna sahip özel bir ışık altında tutulup bilirubin seviyesini azaltma etkisi olan bir tedavi yöntemidir. Tedavi sırasında bebeğin gözleri ışığın etkilerinden tamamen korunmalıdır. Fototerapi haricinde bebeğin sık sık anne sütü ile beslenmesi de sarılık tehlikesini azaltacaktır.
Yenidoğan sarılığı tedavisinin başarı olasılığının çok yüksek olduğunu hatırlatmak istiyoruz. Yenidoğan sarılığı günümüzde teşhis edilebilen ve değerler kontrol edilebildiği için hızlı bir şekilde müdahalenin mümkün olduğu bir sorundur. Patolojik sarılık olarak sınıflandırılan yenidoğan sarılığında bilirubin oranı çok ciddi şekilde yükselir ve beyinde kalıcı hasarlara yol açabilir. Neyse ki gözetim altındaki bebekler yakından takip edildiği için yenidoğan sarılığına bağlı kalıcı hasarların oluşma ihtimali çok düşürülmüştür.
Ebeveynler Yenidoğan Sarılık Takibini Nasıl Yapabilir?
Bebek hastaneden çıkmadan önce sarılık testi uygulanır ancak bebeğin gelişiminin ve sarılık tespitinin takibinde ebeveynlere de görev düşmektedir.
Bebek eve geldikten sonra sadece baş bölgesinde sarılık hakimse bu durumda bilirubin seviyesinin tehlike arz edecek denli yüksek olmadığı düşünülebilir. Sarılık bebeğin vücuduna ve bacaklarına doğru yayılması; tıbbi destek alınması gerektiğinin en büyük sinyali olarak değerlendirilmelidir.